Nguồn gốc của DoudouLinux

Website hiện đang trong quá trình biên dịch. Một số liên kết trong trang này có thể dẫn đến nội dung tiếng Anh.

“Doudou” là một từ tiếng Pháp dùng để chỉ con gấu bông hay cái áo, cái khăn mà trẻ luôn mang theo bên mình, ôm chặt nó trong tay trước khi chìm vào giấc ngủ. Trong tiếng Trung Quốc, từ 豆豆 cũng có cùng ý nghĩa và cùng cách phát âm. Linux là một hệ điều hành đầy đủ nhưng ít được công chúng biết đến. Nó có thể chạy trên bất cứ một máy vi tính nào, từ máy cấu hình yếu đến máy cấu hình mạnh. Vậy nên, mục tiêu của DoudouLinux là cung cấp cho trẻ em “một chiếc máy vi tính được yêu thích”, một thiết bị đáp ứng được nhu cầu của trẻ đến mức trẻ sẽ thích mang nó đi bất cứ đâu! Và vì điều khoản trong giấy phép sử dụng của DoudouLinux rất ít ràng buộc, trẻ hoàn toàn có thể sử dụng và mang DoudouLinux đi khắp nơi.

Điều gì đã dẫn đến bước phát triển của DoudouLinux như ngày nay?

DoudouLinux được thiết kế từ ý tưởng dành cho những người dùng máy vi tính nhưng không muốn quản lý nó mà chỉ muốn làm sao để họ có thể dễ sử dụng cho nhu cầu công việc của mình:

• dễ dàng tìm và khởi chạy ứng dụng
• điều chỉnh chuột, điều chỉnh âm lượng, và cuối cùng là chọn kiểu bàn phím [1], chọn ngôn ngữ cũng như độ phân giải màn hình
• kết nối các thiết bị ngoại vi như USB hay máy in
• truy cập được vào những công việc đã lưu lại trước đó
• kết nối vào mạng, Internet chẳng hạn
• bật và tắt máy!

Các tính năng được tuỳ ý thêm vào. Và khi hoàn tất vài điều chỉnh, người dùng chỉ làm việc với ứng dụng và dữ liệu của họ, và cuối cùng là kết nối các thiết bị ngoại vi. Để đạt được điều này, hệ thống phải có khả năng tự tuỳ biến càng nhiều càng tốt. DoudouLinux cố gắng tạo nên một môi trường có khả năng làm tất cả những điều này. Có thể bạn được khuyến cáo rằng các máy chơi điện tử dễ dùng hơn các máy vi tính. Nhưng sự thật thì các máy chơi điện tử cũng là máy vi tính. Vậy thì tại sao lại để việc sử dụng máy vi tính trở nên phức tạp hơn?

Tên gọi của các phiên bản

Tên của các phiên bản DoudouLinux gồm có Gondwana cho các phiên bản 1.x và Hyperborea cho các phiên bản 2.x. Các tên nói trên dựa vào các địa danh có thể có thật, từng có hoặc không có. Vì DoudouLinux không chỉ muốn cho thấy sự đa dạng của những hoạt động với máy vi tính mà còn thể hiện sự đa dạng của thế giới, chúng tôi cho rằng dùng các địa danh làm tên các phiên bản là một ý kiến hay. Chẳng hạn:

• Gondwana là tên gọi của "một trong hai siêu lục địa nằm ở phía Nam (nơi còn lại là Laurasia, nằm gần Xích Đạo hơn) là một phần của siêu lục địa Pangaea tồn tại khoảng 510 - 180 triệu năm trước". Đây là thời kỳ rất sơ khai của Trái Đất, và tương tự, DoudouLinux Gondwana cũng là phiên bản rất sơ khai của dự án.
• Hyperborea "là một vùng đất hứa – vùng đất vô định nằm cách xa về phương Bắc" trong thần thoại Hy Lạp

Tên của các phiên bản sắp tới vẫn chưa được quyết định.

Lịch sử dự án

DoudouLinux ra đời từ một loạt thử nghiệm và ý tưởng về hệ thống Linux. Ngoài tính mạnh mẽ và cực kỳ linh hoạt [2], Linux thực sự cung cấp một lượng ứng dụng thú vị mà trẻ có thể dùng, hoặc thậm chí là ứng dụng dành riêng cho trẻ. Tuy nhiên, tương tự với tất cả những hệ thống khác được cài đặt trên một máy vi tính bình thường, giao diện chuẩn của Linux cũng được thiết kế cho nhóm người đã biết dùng máy vi tính. Ngay từ khi bắt đầu, mục tiêu của DoudouLinux vẫn luôn là làm cho trẻ em dễ dàng tiếp cận với Linux và máy vi tính.

Bản thử nghiệm đầu tiên ra mắt vào cuối năm 2006 với những người dùng nhí đầu tiên (độ 3 - 4 tuổi tại thời điểm đó) là con em của những người sáng lập dự án. Ngay lập tức, nó đã khẳng định một sự thật hiển nhiên là một giao diện máy vi tính bình thường không thể đáp ứng các nhu cầu đặt ra vì một lý do rất đơn giản: trẻ không thể đọc chữ trên các trình đơn! Lần thử nghiệm đầu tiên với các buổi học được dựa trên nền tảng là bảng các biểu tượng bố trí trong một môi trường chuẩn [3]. Vài ứng dụng có thể chạy từ các biểu tượng này và đã trở nên phổ biến: Gamine, Pysycache, Cánh Cụt học vẽ, Thiết kế trang phục cho Chàng Khoai Tây, Chương trình giáo dục GCompris, Vui chơi cùng bé.

Sau đó, môi trường phát triển hoàn thiện hơn cho trẻ đã được thiết kế: các buổi học với giao diện dạng thẻ, giống như EeePC và các buổi học chỉ khởi chạy một ứng dụng đơn lẻ. Có hai động cơ thúc đẩy. Một mặt, ở môi trường bình thường, chúng tôi nhận thấy chính chúng tôi đang cố gắng hạn chế hay ẩn đi hầu hết các tính năng (các trình đơn kéo thả, các biểu tượng trên desktop, các trình đơn ngữ cảnh, quản lý tập tin, vv...) Mặt khác, trẻ nhỏ (2 đến 3 tuổi) không hiểu vai trò của chuột và thậm chí là càng có ít hiểu biết hơn đối với bàn phím. Vậy nên sẽ không khả thi nếu để trẻ trong một môi trường mà chúng phải chọn ra cái gì cần làm trong số 50 ứng dụng! Do đó sẽ tốt hơn nếu bắt đầu lại từ một môi trường thu gọn và phát triển dựa trên nó.

Sự kiện đột phá gần nhất xảy ra vào cuối năm 2009 khi mà những người phát triển dự án nhận ra rằng việc tạo một đĩa CD trên nền Debian là cực kỳ đơn giản [4]. Trước đó, DoudouLinux chỉ là một loạt các kịch bản và hướng dẫn tùy chỉnh để tạo môi trường thích hợp cho trẻ. Với đĩa LiveCD, có một môi trường sẵn sàng cho việc sử dụng, dễ dàng nhân rộng, dễ kiểm tra, dễ biên dịch – ít nhất chúng tôi luôn hy vọng như vậy - và dễ dàng cài đặt như ở phiên bản mới đây.

Vì sao dùng Linux?

Ngày nay, nhiều người chỉ biết Windows® trên máy tính để bàn vì các hãng máy tính thông thường không cho phép họ có cơ hội khám phá thêm cái gì khác [5]. Tuy nhiên hệ thống Linux đang chạy trên một lượng lớn máy vi tính trên thế giới: từ hệ thống mạng ADSL đến các máy tính toán lớn nhất trên thế giới, bao gồm luôn máy chủ Internet và điện thoại di động, con số này ngày càng lớn lên. Chúng tôi chọn dùng Linux vì những lý do sau:

• Bẩm sinh, Linux đã bao gồm một lượng lớn ứng dụng được thiết kế cho trẻ. Ngoài ra, các ứng dụng đó hoàn toàn được hệ thống quản lý để đảm bảo rằng chúng có thể chạy cùng nhau mà không gây xung đột.
• Linux không đòi hỏi nhiều tài nguyên như Mac OS X® và Windows®. Khi mà 10 hay 20 GB chỉ đủ để cài các hệ điều hành này thì chúng ta sẽ có một hệ thống Linux với đầy đủ ứng dụng cần thiết chỉ chiếm 1.1 GB trên một đĩa DVD nhỏ … Thậm chí, cũng không cần đến một máy vi tính đời mới. Một máy vi tính sản xuất từ đầu năm 2000 cũng đã đủ để chạy DoudouLinux.
• Bẩm sinh, Linux đã bao gồm những trình điều khiển (driver) tương thích cho một lượng lớn phần cứng, và các driver này được cấu hình tự động mà người dùng không cần phải làm gì thêm.
• Linux có thể được tuỳ biến thoải mái vì nó là hệ thống mã nguồn mở, nơi mà sự tò mò sáng tạo không bị giới hạn. Tất cả đều có thể tuỳ biến để có một hệ thống phù hợp với nhu cầu của người dùng.
• Linux không bị đe doạ bởi hàng triệu loại virus hay mã độc vốn được lây lan rộng rãi qua Internet hay các thiết bị USB [6].
• Linux được kiểm nghiệm và đánh giá là một hệ thống hoàn hảo và ổn định. Nó không bị xuống cấp và đặc biệt, hiệu quả vận hành của nó không bị giảm sút theo thời gian.
• Các công cụ tuyệt vời dành cho Linux đã được viết sao cho người dùng có thể dễ dàng tạo ra các hệ thống tự chạy trên đĩa CD hay USB giống như DoudouLinux.
• Linux được các chuyên gia đánh giá là mang lại nhiều niềm vui để khám phá hơn các đối thủ của nó! Dĩ nhiên, phải có một thời gian dài sử dụng thì mới thấy rõ điều này :).
• Cuối cùng, nhưng chưa hẳn là đã hết, giấy phép của Linux cho phép mọi người sử dụng, sao chép hay nhân rộng, dù cho họ đến từ nước nào đi nữa [7] trong khi Mac OS X® và Windows® thì ngược lại, chỉ ngăn chặn ta làm điều đó.

Chỉ có hai trở ngại là 1) các thiết bị mới có thể không tương thích và 2) một bộ phận người dùng lại e dè trước những gì khác với cái mà họ đã biết. Nếu bạn vẫn nghĩ chúng tôi nên dùng Windows® vì đó là hệ điều hành được dùng phổ biến nhất trên máy vi tính cá nhân, mời bạn đọc trang Vì sao nên dùng DoudouLinux để gián tiếp trả lời phản biện này.